Je kunt als school inzetten op taal, rekenen en topografie tot je een ons weegt. Maar als een leerling anderen uitlacht, scheldt of liegt, dan wringt er iets. We verwachten sociaal gedrag van kinderen, maar hoe vaak oefenen we dat bewust? Kleine deugden zoals eerlijkheid, behulpzaamheid en geduld klinken misschien ouderwets, toch vormen ze nog steeds de basis van een klas waar iedereen zich prettig voelt.
Waarom we vaak pas ingrijpen als het al misgaat
Het is eerlijk om toe te geven: we zijn als leerkrachten vaak druk. De planning moet kloppen, de methode moet af en de administratie roept. Gedrag komt dan vaak pas in beeld als het stoort. Als er een conflict is, als iemand huilt of een ander duwt. Maar deugden werken precies andersom. Die laat je elke dag aan bod komen, vóórdat er iets misloopt.
Met kleine deugden werk je aan preventie. Je geeft woorden aan gedrag dat je wél wil zien. Niet door te moraliseren, maar door er samen over te praten. Wat betekent ‘geduld’ als je wacht op je beurt? Wat is ‘moed’ als je sorry zegt?
Wat zijn dat dan, die ‘kleine deugden’?
Denk niet meteen aan grote filosofische termen. Kleine deugden zijn eigenschappen die je dagelijks tegenkomt:
- eerlijkheid
- zorgzaamheid
- vriendelijkheid
- geduld
- verantwoordelijkheid
- respect
- vergevingsgezindheid
- moed
Je hoeft niet alles tegelijk te behandelen. Juist het bewust kiezen van één deugd per week of per project geeft ruimte om er écht op te focussen.
Hoe breng je het tot leven zonder het saai te maken
Kinderen voelen haarfijn aan of iets echt is of ‘moet van de juf’. Daarom is het slim om aan te sluiten bij hun belevingswereld. Kies een deugd die past bij wat er speelt in de groep. Is er onrust tijdens het buitenspelen? Dan kies je ‘verantwoordelijkheid’. Wordt er gepest? Dan is ‘respect’ of ‘moed’ een mooie ingang.
Voorbeelden werken altijd beter dan preken. Vertel over een leerling die een fout toegaf of laat een filmpje zien waarin iemand zich kwetsbaar opstelt. Laat kinderen zelf ook voorbeelden geven. Dan ontstaat er iets waardevols.
Waarom burgerschap en deugden onlosmakelijk verbonden zijn
Deugden klinken misschien klein, maar ze raken aan grote waarden. Respect, gelijkwaardigheid en vrijheid beginnen allemaal bij het oefenen van gedrag in het klein. Als je op jonge leeftijd leert om in gesprek te blijven, naar een ander te luisteren en voor jezelf op te komen zonder iemand anders te onderdrukken, dan ben je bezig met burgerschap.
De school is een mini-maatschappij. Daar oefen je met samenleven. Deugden maken dat concreet. En wat je daar oefent, neem je mee de rest van je leven.
Hoe houd je het vol tussen al het lesgeven door
Het werkt alleen als het in de dagelijkse praktijk verweven zit. Geen aparte lessen dus, maar kleine momenten. Een compliment tijdens het opruimen, een gesprekje na een ruzie of een reflectievraag bij het kringgesprek. Zelfs bij tekenen of drama kun je linken leggen met deugdzaam gedrag. En geloof me, dat kost geen extra tijd, het bespaart je juist een hoop gedoe.
Extra leestip: Alles wat je moet weten over schoolspullen voor de brugklas
Wat zien ouders ervan terug?
Ouders merken het vaak aan de manier waarop hun kind thuis praat. “Ik vond het moeilijk, maar ik was toch eerlijk.” Of: “We hadden het over geduld vandaag, en ik wachtte netjes.” Zulke uitspraken komen echt voor. Het maakt hen trots. Bovendien geef je als school een helder signaal af: wij kijken verder dan cijfers. Wij willen kinderen helpen groeien als mens.
Benieuwd naar meer interessante blogs?
Heb je deze blog met interesse gelezen? Bezoek dan onze pagina met financieel & geld voor nog meer waardevolle informatie. Of bekijk onze sectie ‘Alle blogs‘ voor inspirerende onderwerpen en inzichten.
Blijf altijd op de hoogte van het laatste nieuws over consumenten centraal, zakelijke trends en andere relevante onderwerpen door onze blog regelmatig te checken.
